Zakat vs Sedekah: Apa Beza Dua Amalan Mulia Ini?

03 Jun 2024

Dalam perjalanan hidup, kita seringkali terdorong untuk menghulurkan bantuan kepada mereka yang memerlukan. Di dalam Islam, amalan memberi ini bukan sahaja digalakkan, malah ada yang diwajibkan seperti zakat. Namun, ramai yang masih keliru tentang perbezaan antara zakat dan sedekah. Adakah kedua-duanya sama? Bilakah kita wajib membayar zakat dan bilakah pula kita boleh bersedekah? Mari kita rungkaikan bersama.

Bayangkan kita sedang berada di pasaraya. Kita membeli barang keperluan harian seperti beras, minyak, dan gula. Tiba-tiba, kita ternampak tabung derma untuk anak yatim. Kita pun memasukkan sedikit wang ke dalamnya. Itulah sedekah, satu amalan memberi yang dilakukan secara sukarela. Namun, bayangkan pula kita mempunyai simpanan wang yang banyak, melebihi had tertentu untuk tempoh setahun. Dalam kes ini, kita diwajibkan untuk mengeluarkan zakat, iaitu sebahagian daripada harta kita untuk diagihkan kepada golongan yang berhak.

Perbezaan utama antara zakat dan sedekah terletak pada kewajipan dan jenis harta yang terlibat. Zakat adalah wajib bagi setiap Muslim yang memenuhi syarat-syarat tertentu, seperti memiliki harta yang mencapai nisab (had minimum) dan telah disimpan selama setahun. Terdapat pelbagai jenis zakat, seperti zakat harta, zakat pendapatan, dan zakat perniagaan. Sebaliknya, sedekah bersifat sukarela dan boleh diberikan dalam bentuk apa-apa sahaja, sama ada wang, makanan, pakaian, atau tenaga.

Sejarah zakat bermula sejak zaman Rasulullah SAW. Ia merupakan salah satu daripada lima rukun Islam yang wajib ditunaikan oleh setiap Muslim. Sedekah pula telah diamalkan sejak zaman Nabi Adam AS lagi. Kedua-dua amalan ini mempunyai peranan penting dalam Islam. Zakat bertujuan untuk membersihkan harta dan jiwa, mengurangkan jurang ekonomi antara golongan kaya dan miskin, serta membantu golongan yang memerlukan. Sedekah pula bertujuan untuk memupuk sifat pemurah, menggandakan pahala, dan mendekatkan diri kepada Allah SWT.

Namun, terdapat beberapa isu berkaitan dengan zakat dan sedekah. Antaranya ialah kurangnya kesedaran tentang kewajipan membayar zakat, kesukaran dalam menentukan jenis harta yang perlu dizakatkan, dan ketirisan dalam pengurusan dan agihan zakat. Bagi mengatasi isu-isu ini, pelbagai usaha perlu dilakukan seperti meningkatkan kesedaran tentang zakat, menyediakan panduan yang jelas tentang jenis harta yang perlu dizakatkan, dan memperkukuhkan sistem pengurusan dan agihan zakat.

Perbezaan Utama Zakat dan Sedekah

Aspek	Zakat	Sedekah
Hukum	Wajib bagi yang memenuhi syarat	Sunat, digalakkan
Jenis Harta	Tertentu (harta, pendapatan, perniagaan, dll.)	Apa-apa sahaja (wang, makanan, pakaian, tenaga, dll.)
Penerima	8 golongan asnaf yang ditetapkan	Sesiapa sahaja yang memerlukan
Waktu	Apabila cukup haul (setahun) dan nisab	Bila-bila masa

Memahami perbezaan antara zakat dan sedekah adalah penting bagi setiap Muslim. Dengan menunaikan zakat dan memperbanyakkan sedekah, kita bukan sahaja menunaikan tanggungjawab agama, malah turut menyumbang kepada kesejahteraan masyarakat.